30 de set. de 2010

Presentacións de En castellano no hay problema en Marín e Ourense

Mañá, un de outubro, é a presentación do libriño En castellano no hay problema en Marín, organizado polas dinámicas compañeiras e compañeiros de Queremos Galego da zona. Acompañaranme no evento Tino Iglesias, pola plataforma, e Xosé Manuel Moo, por Edicións Xerais. Será ás 20.30 h no Museo Manuel Torres de Marín.

Con este acto recomeza a xira de presentacións deste volume, que estivo aparcada nas últimas semanas. É necesario falarmos da situación da lingua galega e, sobre todo, actuarmos. Se este libro pode ser unha boa escusa para o facermos, pois adiante!

Deixo aquí tamén unhas fotografías do que foi o evento de presentación en Ourense o pasado 27 de maio. A Livraria Torga acolleunos para a ocasión nun acto moi cálido. Na mesa estiveron tamén Susana García (coordinadora da Mesa en Ourense), Isabel Pérez (concelleira de Cultura en Ourense e actual candidata á alcaldía polo BNG), Iván Area (na altura, vicerreitor en funcións da Universidade de Vigo) e Manuel Bragado (director de Edicións Xerais), que expuxeron sólidos argumentos para continuarmos nesta loita cívica na defensa do noso idioma propio.

As fotografías que reproduzo a continuación son da autoría de Jorge MdelaCalle:







28 de set. de 2010

Maiorías e minorías

Velaquí o artigo desta semana en Galicia Hoxe:


Maiorías e minorías
Unha visión retorta da democracia


Ao compañeiro Francisco Romaní, que se nos foi hai pouco, mais que nos lega o exemplo da súa simpatía, da súa entrega polos desfavorecidos e o seu compromiso patriótico

Tras o Consello da Xunta, a Alberto Núñez Feijóo preguntáronlle pola súa opinión sobre o tremendo desfase entre a cantidade de familias que responderon "Galego" no sobre de matrícula da educación infantil nas cidades (arredor do 40%) e a cantidade de nenas e nenos que nestes lugares van ter neste curso o ensino no idioma de Galiza (o 12%). A resposta do presidente foi, máis unha vez, que as maiorías deciden sobre as minorías.

Para alén doutras consideracións, o xefe do Goberno galego segue a mentir cando fala dunha inexistente opción de escolla das familias sobre a lingua da educación dos seus nenos e nenas nos primeiros anos. É radicalmente falso. Trátase dunha mentira deplorábel.

O que el e o seu partido tentan vender como un hipotético "dereito de opción" concrétase nunha pregunta no sobre de matrícula sobre cal é o idioma familiar. Quen responde non sabe (en ningures se informa diso!) que o que está a facer na realidade é votar pola lingua que quere que sexa a de uso normal na aula da súa filla ou fillo. En fin, que se escolle sen saber que se está a escoller nin as dimensións da escolla. Un calote en toda regra co que se pretende varrer o galego nas cidades, evitando que as familias falantes de castelán poidan chegar a solicitar o ensino en galego para os seus pequenos, como ten acontecido no pasado, mesmo no tan castelanizado centro de Vigo.

Mais imaxinemos por un momento que a realidade non é esta, senón o mátrix propagandístico de Núñez Feijóo: que os pais votaron, sumáronse os resultados e fixéronse as distribucións. Sería nese caso xusto e democrático que un 60% da poboación decidise erradicar a lingua que formalmente solicitou o outro 40%? Sería así máis xusto e democrático que máis do 75% das familias que optaron por un dos idiomas non visen atendida a súa petición? A que el chama minoría, a parte da sociedade que fai uso normal da lingua propia do país, pasa a carecer de dereitos? Tan mao é ser galega, ser galego, que mesmo o gobernante que nos considera unha minoría na nosa propia terra nos nega os mínimos dereitos que a nivel internacional se lle recoñecen ás minorías? Que concepción democrática é esa? Que sociedade se constrúe con eses vimbios?

Alberto Núñez Feijóo bota man dos conceptos "maioría" e "minoría" con moita frecuencia e sempre dunha postura de demagoxia belicosa. A idea central é que, xa que o seu partido detenta a maioría absoluta no Parlamento galego, ten capacidade ilimitada e plenipotenciaria para adoptar calquera medida, calquera. É esta unha visión retorta e perversa da democracia, non só discursivamente senón tamén pola vía dos feitos, pois nega a diversidade intrínseca da sociedade; mesmo nega o pluripartidismo, xa que as outras opcións políticas que non son "a maioría", as adxectivadas como "minoritarias", carecerían de lexitimidade e validez para defenderen as súas propostas. Repárese, sobre isto, no que o presidente do PP de Galiza defende nos seus discursos a respecto do nacionalismo galego.

No que di respecto á lingua galega, Feijóo considera que tamén conta co visto e prace social para asfixiala, xa que el gañou as eleccións autonómicas. Mais estamos de novo ante un discurso mentirán.

En primeiro lugar, porque o PP conta coa maioría absoluta na Cámara galega por só un escano: 38 deste partido fronte a 37 da oposición (25 do PSOE + 12 do BNG). Visto así, trátase dunha maioría moi exigua, pola mínima. Que o 50% da poboación goberne, con agresividade e prepotencia, contra o outro 50% non semella un bo camiño para ninguén.

Ademais, se sumarmos os sufraxios individuais, o voto persoal e intransferíbel de cada cidadá ou cidadán, o resultado é que, a suma de PSOE e BNG é de 5.000 apoios por riba do partido gobernante. En fin, que se a xornada das autonómicas a tivermos que considerar como un referendo, cousa que ás veces defenden desde a dereita, deberían recoñecer que ese referendo o perderon. Cal sería, aí, a "maioría" e a "minoría"?

Mais, de acordo, ninguén o cuestiona, o PP conta coa forza suficiente para gobernar nesta lexislatura, de acordo coas actuais regras do xogo. Porén, canto ten de verdade que o desmantelamento da oficialidade do galego que están a practicar a levaban no programa no programa electoral? Onde?! Eu procuro con detemento e insistencia e non encontro ningún documento (nin discurso) onde dixesen, por exemplo, que ían prohibir a docencia en galego de Matemáticas, Física e Química ou Tecnoloxía. Tampouco por ningures figura que varrerían a lingua de Galiza da educación infantil nas cidades. Se isto non o prometeron, cal é o respaldo da maioría á que tanto apelan?

[A ilustración é autoría de Estévez.]

26 de set. de 2010

Ti non es ti e sábelo

Dous poemas do libro Pronomes, do Antón Lopo:

AS LEIS DA MECÁNICA

A felicidade é un magma de cicatrices
a forza que vixila os nenos para que non laten a clase.
É si, como os ollos basculantes das bonecas.


AZUL

AMO e escravo
acordan complexos mecanismos de excitación
e reordenan personalidades fraudulentas.
Gritan e os seus gritos son gritos de dor,
anque nada semellante á dor exista
no último das súas bocas.
A dor pactada,
a dor que descanda os cárceres,
a dor que rompe a herencia das circunstancias,
a dor que borra as carexas maternas,
os preceptos de uso recto e mimético,
esa dor é unha espiral que desgarra a carne
como un tirarrollas
e derriba en espacios íntimos
que ninguén pisou e nunca intuiu.
Ti non es ti e sábelo.

25 de set. de 2010

Países pequeniños

Estou en Barcelona esta fin de semana. Síntoo como o feche dunha etapa, que durou os tres últimos anos, na cal visitei con relativa frecuencia a capital de Cataluña.

Penso que eu non aturaría vivir aquí un tempo longo, mais en cada unha destas pequenas estadías sempre foi lindo ver a cantidade de amor polo seu "pequeno" país, que tamén nos amosa camiños posíbeis para o noso.



El meu país és tan petit
que quan el sol se'n va a dormir
mai no està prou segur d'haver-lo vist.
Diuen les velles sàvies
que és per això que torna.
Potser sí que exageren,
tant se val! és així com m'agrada a mi
i no en sabria dir res més.
Canto i sempre em sabré
malalt d'amor pel meu país.

El meu país és tan petit
que des de dalt d'un campanar
sempre es pot veure el campanar veí.
Diuen que els poblets tenen por,
tenen por de sentir-se sols,
tenen por de ser massa grans,
tant se val! és així com m'agrada a mi
i no en sabria dir res més.
Canto i sempre em sabré
malalt d'amor pel meu país.

El meu país és tan petit
que sempre cap dintre del cor
si és que la vida et porta lluny d'aquí
i ens fem contrabandistes,
mentre no descobreixin
detectors pels secrets del cor.
I és així, és així com m'agrada a mi
i no en sabria dir res més.
Canto i sempre em sabré
malalt d'amor pel meu país.

El meu país és tan petit
que quan el sol se'n va a adormir
mai no està prou segur d'haver-lo vist.

Se o Vicente Risco, cando era alguén, escoitase a canción de Llach e alguén a quixese aplicar a Galiza, talvez replicaría con aquela fermosa sentenza: "ti dis que Galiza é moi pequena, eu digo que Galiza é un mundo; pode ser pequena en extensión, mais en entidade e fondura, é inmensa".

24 de set. de 2010

Ana Kiro

Hoxe faleceu Ana Kiro, despois dunha longa doenza contra a que batallou con afouteza. Para min, como para tantísimas outras persoas, foi un dos primeiros contactos coa música en galego.

Na miña casa recórdase sempre que miña irmá María do Mar comezou a cantar a partir das súas casetes. Mar e mais eu tamén lembramos de cote a pequena aventura infantil na que conseguíramos un autógrafo seu, aproveitando que viñera actuar ás festas de Ribeira.

Á parte dese día, penso que só falei con ela directamente nos días previos á saída do Manifesto pola convivencia lingüística e a igualdade de dereitos para o galego. Fora ese un texto que se promovera como resposta desde a Galiza ao tan agresivo como hiperpublicitado "Manifiesto por la lengua común". Viu a proposta de documento e axiña aceptou aparecer publicamente apoiando esta causa, nun momento no que os ataques contra o noso idioma estaban a aumentar de forma exponencial. Grazas!

Hai un par de anos, fixen unha montaxe co seu divertido tema "Pídechas o corpo", póndolle as imaxes dun coñecido vídeo da Beyonce. Aquí a deixo de novo, a xeito de pequena homenaxe á artista:


Pídechas o corpo
Cargado por camacato

Eu camiño pola lingua, e ti?


Baixo o lema Eu camiño pola LINGUA, e ti? a plataforma QUEREMOS GALEGO! de Ourense, a Asociación Xuvenil Amencer e a Concellaría de Voluntariado do Concello de Ourense organizan un Camiño de Santiago de reivindicación e fomento do noso idioma.

Este é o texto explicativo da actividade:

Somos un grupo de persoas de todas as idades, profesións, intereses, afeccións… que temos unha cousa en común: queremos galego nas aulas, na administración, nas empresas, nos xulgados, nos medios de comunicación; cos pais, cos fillos, cos amigos, cos compañeiros de traballo; para vivir, para sentir, para soñar…
E, neste ano xacobeo, tamén queremos que o galego estea no Camiño de Santiago. Por este motivo imos facer o Camiño pola lingua.
Acompáñanos. Camiñaremos pola Vía da Prata, ruta mozárabe, os días 10, 17, 24 e 31 de outubro. Se non podes vir ás catro xornadas apúntate para as que poidas.
Ao rematar cada etapa plantaremos unha árbore cunha mensaxe que sexa testemuño da nosa peregrinación e leremos un manifesto en catro partes, que se completará ao chegar a Compostela.


Estas indicacións son para Ourense, mais dan unha idea tamén do punto de encontro en cada lugar, que é bo concretar a través dos contactos que aparecen ao final:

Primeira etapa. Domingo 10 de outubro
Ourense-Tamallancos-Cea. 24 km (aprox.)
Saímos camiñando ás 8:00 da mañá da parada de autobuses do Parque de San Lázaro de Ourense. Ao chegar xantaremos en Cea e, arredor das 17:00 h, un autobús traeranos de volta a Ourense.

Segunda etapa. Domingo 17 de outubro
Cea-Castro Dozón-Botos (Lalín). 26 km (aprox.)
Un autobús sae ás 8:00 da parada de autobuses do Parque de San Lázaro (Ourense) para levarnos a Cea. Desde alí, continuaremos o camiño ata chegar a Lalín. Ao rematar de xantar voltamos a Ourense en autobús.

Terceira etapa. Domingo 24 de outubro
Lalín-Silleda-Bandeira-Ponte Ulla. 24 km (aprox.)
Un autobús sae ás 8:00 da parada de autobuses do Parque de San Lázaro (Ourense) para levarnos a Lalín e, ao rematar o xantar, recolleranos en Ponte Ulla para voltar a Ourense.

Cuarta etapa. Domingo 31 de outubro
Ponte Ulla-Lestedo-Santiago. 24 km (aprox.)
O autobús que nos levará a Ponte Ulla sae ás 8:00 da parada de autobuses do Parque de San Lázaro (Ourense) e, ao xantar, recolleranos en Santiago.

Inscrición
Podes inscribirte para cada etapa até a mañá da sexta feira (venres) anterior a cada unha, nos números de teléfono: 988 218 123 ou 639 519 242. Tamén no enderezo electrónico amencer@amencer.org
O prezo de inscrición son 5 euros e inclúe todas as etapas. Para estudantes e parad@s é de balde.
Trae o teu equipamento e o teu xantar e bebida. O equipamento axeitado é o seguinte: calzado cómodo (o ideal é de goretex) que non sexa novo (pódese levar calzado de reposto por se manca), dobre calcetín, roupa cómoda, gorra (non viseira), chuvasqueiro por se chove. Nunha mochila pequena cómpre meter o xantar e bebida. Todo isto debe estar dentro dunha bolsa de plástico por se a mochila non é impermeábel. Tampouco esquezas a protección para o sol.

23 de set. de 2010

50%?

Déixovos aquí o vídeo da conferencia de imprensa que a Plataforma Queremos Galego impartiu esta mesma semana:



A noticia saíu así na TVG:

'agalega.info


Ademais de varios representantes de entidades que conforman a plataforma, estivo tamén connosco Margarita Ledo Andión, unha das portavoces de Queremos Galego e unha muller admirábel en moitos sentidos, desde a súa obra artística e académica até o seu compromiso incansábel e próximo.

22 de set. de 2010

Viviane Reding

Coa que está a caer sobre a deportación masiva de ciganos, dá máis fachenda amosar esta fotografía do pasado mes de abril con Viviane Reding, a comisaria europea de Xustiza e Dereitos Fundamentais, que quere expedientar a Sarkozy polas expulsións racistas.

A imaxe testemuña un encontro informal que mantivo con ela a delegación de Queremos Galego que visitou Bruxelas o pasado mes de abril, conformada por Anxo Louzao, Bieito Lobeira e quen isto escribe. Ana Miranda foi quen o posibilitou.

Sobre o tema da deportación dos ciganos, recoméndovos o artigo "Los Bling Bling", que Manuel Rivas publicou días atrás na contracapa de El País.

21 de set. de 2010

Ser lingua non é fácil

As compañeiras e os compañeiros de Queremos Galego de Marín organizan desde esta quinta feira, 23 de setembro, até o 1 de outubro as I Xornadas Ser lingua non é fácil. Velaquí vos deixo o programa:


Copio esta información adicional que proporciona Queremos Galego sobre esta actividade: "A exposición Ser lingua non é fácil, realizada pola EOI de Ourense, consta de 8 paneis, a través dos que poderemos achegarnos á historia de diversas linguas que ao longo do tempo estiveron en perigo por diferentes condicionamentos políticos, económicos ou sociais, coma o inglés, o portugués ou o italiano. Este percorrido pola historia das linguas doutras nacións vainos axudar a comprender a realidade galega que estamos a vivir. Pretende achegar ao debate social unha reflexión seria, científica e crítica sobre os ataques que está a sufrir o galego por parte do actual goberno da Xunta de Galicia liderado por Nuñez Feijóo que tanto teñen axitado a conciencia colectiva do noso pobo, por condicionar directamente os hábitos e a normalidade social da nosa lingua."

Adiante con forza! ;)

20 de set. de 2010

Contra a prohibición

A actualidade manda e non puiden continuar coa liña iniciada no artigo da segunda feira pasada. Tentarei facelo ben axiña.

O texto desta semana en Galicia Hoxe aborda o auto (que non sentenza) do TSXG e recolle algunhas das ideas expostas pola Mesa nestes días e que cómpre darmos a coñecer nas comunidades educativas e na sociedade en xeral:

Contra a prohibición
Non aplicar o decretazo é cumprir a Lei


Esta semana sóubose do auto do TSXG no que se desestima a solicitude da Mesa pola Normalización Lingüística para que se suspendese cautelarmente o decretazo contra o galego. A Xunta coñeceu o posicionamento do Tribunal un día antes que a entidade recorrente e deu aos medios de comunicación a súa lectura terxiversada. A CRTVG serviu como triste comparsa, mesmo dándolle as dimensións dunha noticia histórica, que cumpría anunciar no medio dun partido de fútbol, aínda que só ofrecendo un equívoco titular. Non é nova tal manipulación por parte do PP, mais por habitual non debe ser menos denunciada.

Malias as terxiversacións, hai que dicilo alto e claro: O auto do TSXG non referenda a legalidade do decretazo nin é unha sentenza. O Tribunal tampouco di, por moito que o repitan Alberto Núñez Feijóo ou o virachaquetas de Anxo Lorenzo, que non encontre indicios de ilegalidade no mal chamado decreto do plurilingüismo. Ben ao contrario, o que fai é pospor totalmente a súa decisión, pois será “a sentenza a que determine se o decreto impugnado implica unha desigualdade e discriminación da lingua galega ou unha violación tanto da normativa interna como da normativa internacional”. Se tales indicios de ilegalidade non existiren, é evidente que o recurso da Mesa non continuaría o seu trámite.

É de lamentar que a Consellaría de Educación continúe coa súa política de mentiras compulsivas e de xogar a confundir a opinión pública, facendo pasar un auto por unha sentenza. A verdade é que unha resolución denegando unhas medidas cautelares non fornece o decretazo de ningún verniz de legalidade. De feito, a historia da xustiza no Estado español está inzada de medidas cautelares denegadas que despois desembocaron en sentenzas contundentes. Seguro que este vai ser tamén ese caso, á vista de todos os relatorios xurídicos existentes. A vía xudicial de oposición ao decretazo non fixo máis que comezar. Este camiño debe ir xunto coa loita social contra esta norma tan lesiva para a nosa cultura e para a convivencia.

Nun punto especialmente grotesco da nota da Consellaría de Educación chégase a dicir que o auto do TSXG “demostra que a normativa impulsada pola actual administración responde ás peticións da sociedade” (sic). Terá tales poderes o Tribunal, como para obrigar a mudar de opinión a todos os sindicatos, asociacións de nais e pais, organizacións estudantís e movementos de renovación pedagóxica que rexeitaron de forma unánime esta norma? Por que, facendo ouvidos xordos á Xunta, todos estes representantes da comunidade educativa continúan nas súas trece de teren opinións propias, lexitimamente discrepantes do PP?!

Movámonos!

Sen dúbidas, é ben triste que en pleno século XXI aínda teñamos que mobilizarnos contra a prohibición do galego e contra a destrución de libros en galego, feitos ambos que parecen propios do franquismo. Cómpre, ademais, falarmos de “prohibición”, con exactitude, sen eufemismos nin autocensura. Non se pode utilizar ningunha outra palabra cando se quere impedir que unha profesora ou un profesor puider ministrar en galego as disciplinas de física e química, tecnoloxía e matemáticas, ou cando se quere impedir tamén que se puideren recomendar manuais no noso milenario idioma.

Teremos que agardar aínda á resolución da sentenza, algo que pode demorar arredor de dous anos, para vermos como se posiciona o TSXG sobre o fondo do asunto. Mais o que nos indican de momento todos os informes xurídicos, mesmo do Consello Consultivo de Galiza, é que este decretazo conculca normas de rango superior, desde a Lei de normalización lingüística até a Constitución española, pasando pola Lei orgánica de educación, o Estatuto de Autonomía e a Carta Europea de Linguas Rexionais ou Minoritarias. Por iso, non aplicar o decretazo é cumprir a Lei con maiúsculas.

De feito, como teñen advertido prestixiosos xuristas, obrigar o profesorado a cumprir o decreto 79/2010 é un acto de insubmisión por parte da Xunta de Galiza, pois promove a violación de tratados internacionais e de leis estabelecidas. Todas as profesoras e profesores que vaian contra a prohibición de ensinar en galego ou recomendar libros neste idioma estarán a defender de xeito activo o cumprimento da legalidade, ao mesmo tempo que darán exemplo de civismo e sementarán o futuro da nosa cultura.

Sobre isto mesmo, debemos subliñar unha parte do auto do TSXG que a Xunta saltou premeditamente na súa nota aos medios. O Tribunal sinala que sería un motivo fundamento para suspender este decretazo que se sancionase un profesor ou unha profesora por se expresar en lingua galega. Esta valoración dá novos azos a todos os docentes para que continúen a impartir as aulas en galego con seguridade, liberdade e normalidade.

En concreto, na páxina 7 do auto, o TSXG indica que se cumpriría o requisito do “periculum in mora” á hora de suspender o decreto se existiren “ameazas de sanción aos profesores que se expresen na lingua galega” (sic). Porén, non chega a tomar tal decisión porque non considera probado que tal situación se for producir. Isto significa que, no caso de que a Xunta chegue a sancionar un profesor ou profesora por impartir as aulas en galego ou recomendar libros de texto neste idioma, o decreto podería suspenderse. A Mesa podería volver a solicitar as medidas cautelares nese momento. E farao se fixer falta, acompasando a batalla xudicial da imprescindíbel batalla social.

16 de set. de 2010

O TSXG podería suspender o decreto do plurilingüismo se a Xunta sancionar docentes por impartir as aulas en galego

Non costumo pór aquí comunicados de imprensa, mais ante a importancia da situación, volvo a facelo:

O TSXG podería suspender o decreto do plurilingüismo se a Xunta sancionar docentes por impartir as aulas en galego

Tras coñecer o texto do auto, A Mesa volve animar a todo o profesorado a que imparta “con seguridade, liberdade e normalidade as aulas en galego”

De acordo co auto do TSXG, A Mesa volverá solicitar a suspensión no caso de se expedientar a docentes

A Mesa pola Normalización Lingüística valorou hoxe o texto do auto emitido polo TSXG sobre a petición de medidas cautelares para a suspensión do “decretazo contra o galego”. O presidente da entidade, Carlos Callón, subliñou que o Tribunal consideraría un motivo fundamentado para suspender este decreto unha sanción contra un profesor ou unha profesora por expresarse en lingua galega. Para o presidente da Mesa, “esta valoración, que a Xunta saltou premeditadamente na súa manipulada nota de onte, dá azos a todos os docentes para que continúen a impartir as aulas en galego con seguridade, liberdade e normalidade”.

En concreto, na páxina 7 do auto, o TSXG indica que se cumpriría o requisito do “periculum in mora” á hora de suspender o decreto no caso de existiren “ameazas de sanción aos profesores que se expresen na lingua galega” (sic), mais non chega a tomar tal decisión porque non considera probado que tal situación se vaia producir. “Isto significa que, no caso de que a Xunta chegue a sancionar un profesor ou profesora por impartir as aulas en galego ou recomendar libros de texto neste idioma, o decreto podería suspenderse”, indican desde a organización cultural. Desde A Mesa non dubidan de que realizarán de novo a petición de suspensión no caso de a Administración sancionar a calquera docente por usar o galego.

Desde a asociación indican que, aínda que están en “desacordo” co auto do TSXG, este entra dentro do “previsíbel”, pois “a xustiza é remisa a conceder medidas cautelares”. Callón lembrou tamén que “a pesar de que a Xunta queira vender este auto como unha sentenza, non é tal cousa; este proceso segue o seu curso”.

A asociación considera de forma positiva que o TSXG valore a “importancia” de todos os informes presentados pola entidade, aínda que decidisen “non entrar aínda a valorar a cuestión de fondo”. Para Callón, “isto o que quere dicir é que o proceso xurídico contra o decretazo non fixo máis que comezar, que continúa o seu curso e que o Tribunal continuará cos seus traballos durante máis tempo”.

Desde A Mesa lembran que, tal e como conclúen os máis diversos informes xurídicos, “este decretazo conculca normas superiores, desde a Lei de normalización lingüística até a Constitución, pasando pola Lei orgánica de educación e o Estatuto”. Por iso, salienta que “non aplicar o decretazo é cumprir a Lei con maiúsculas”.

15 de set. de 2010

O auto do TSXG non referenda a legalidade do decretazo

Velaquí o comunicado emitido hoxe pola Mesa pola Normalización Lingüística:

A Mesa subliña que ‘o auto do TSXG non referenda a legalidade do decretazo’

A Mesa lamenta as “mentiras compulsivas” da Consellaría de Educación e estudará volver solicitar as medidas cautelares

Carlos Callón: “As vías xurídicas de oposición ao decretazo non fixeron máis que comezar”


Santiago de Compostela, 15 de setembro de 2010.- A Mesa pola Normalización Lingüística lamenta que a Consellaría de Educación “continúe coa súa política de mentiras compulsivas e manipulacións”. Para a entidade que recorreu o decretazo, a Xunta “xoga a confundir a opinión pública, facendo pasar un auto por unha sentenza”. No entanto, Carlos Callón indica que “unha resolución denegando unhas medidas cautelares non fornece o decretazo de ningún verniz de legalidade” e lembra que “a historia da xustiza no Estado español está inzada de medidas cautelares denegadas que despois desembocaron en sentenzas contundentísimas”.

O presidente da Mesa sinala tamén que “en canto coñezamos o texto do auto do TSXG estudaremos recorrelo e volver solicitar estas medidas previas, pois a vía xurídica de oposición ao decretazo non fixo máis que comezar”. “Teremos que ver por que o TSXG desestima os informes das tres universidades galegas onde se conclúe que este decreto vai supor un dano irreparábel na formación dos estudantes e por iso non se posicionará sobre o fondo do asunto até dentro de dous ou tres anos”, observa. “En principio, resulta rechamante que haxa un posicionamento unánime dos expertos sinalando os danos que vai causar esta norma e que o TSXG decida non entrar en materia até emitir sentenza”.

Ademais, o portavoz da maior asociación cultural de Galiza insiste en que, tal e como conclúen os máis diversos informes xurídicos, “este decretazo conculca normas superiores, desde a Lei de normalización lingüística até a Constitución, pasando pola Lei orgánica de educación e o Estatuto”. Por iso, salienta que “non aplicar o decretazo é cumprir a Lei con maiúsculas”.

Desde A Mesa pídenlle ao presidente da Xunta, Alberto Núñez Feijóo, que “aparque a manipulación, a crispación e os ataques incívicos contra a lingua galega” e que “retome o camiño do consenso na defensa do noso idioma propio”. Para Callón, “é grotesco que na nota da Consellaría de Educación se chegue a dicir que o auto do TSXG ‘demostra que a normativa impulsada pola actual administración responde ás peticións da sociedade’”. “É grotesco porque nin un Tribunal entra nese tipo de consideracións e porque, ademais, o decretazo foi promulgado a pesar do rexeitamento unánime de sindicatos, asociacións de nais e pais, asociacións estudantís e movementos de renovación pedagóxica”.

Isto é un gol

No suplemento "Culturas" da Voz do pasado sábado interesáronse polos gustos lectores do único árbitro da nosa terra na primeira división de fútbol, Ignacio Iglesias Villanueva.

Alí, o colexiado declarou a súa afección polos "escritores en galego". Na fotografía que acompaña a noticia aparece el co romance Sol de Inverno de Rosa Aneiros e un visíbel cartón vermello que lle serve como marcapáxinas.

Nun momento en que a oferta editorial en galego recibe serísimos paus da administración e no cal a nosa lingua está a padecer tantas agresións, este pequeno xesto recíbese aínda como algo máis fresco e gratificante.

E ti, cal foi a última obra en galego que liches?

14 de set. de 2010

6,6 millóns de euros malgastados só en reducir o galego no ensino

Fagamos a suma:

Cambio das Galescolas a Galiñas Azuis: 40.000 €
(Cifra oficial ofrecida pola conselleira de Traballo e Benestar)

Polémica pseudoconsulta ás familias: 160.995 €
(Cifra oficial ofrecida polo secretario xeral de Política Lingüística)

Campaña de propaganda do decretazo: 1.200.000 €
(Segundo o prego de condicións publicado no DOG)

Desbotar 230.000 libros de texto por estaren en galego: 5.200.000 €
(Cifra achegada pola Asociación Galega de Editores. Compútanse aquí única e exclusivamente os manuais de matemáticas, tecnoloxía e física e química que adquirira o bipartito, que tiñan unha vida útil de até dous cursos máis e que agora se prohibe utilizar, obrigando así á adquisición doutros materiais por parte das familias. Non se teñen en conta nin outros cambios de libros nestas etapas nin o dano económico que suporá para as empresas editoriais galegas este decretazo.)

6,6 millóns de euros!

De verdade non hai nada mellor para facer con tal cantidade de diñeiro?

A Xunta está nunha situación de tal bonanza económica que pode malgastar montes e moreas con tal de evitarlle aos pequenos e ás pequenas o seu contacto normal co idioma propio?

Tan tóxico será o galego?

13 de set. de 2010

Un homosexual declarado na corte de Afonso X?

Velaquí o artigo desta semana en Galicia Hoxe:

Alén do previsíbel?
Cantigas medievais e sexo entre homes


Se lle pedísemos a un grupo de xente que fechase os ollos por uns segundos e que imaxinase unha escena calquera vinculada coa frase “homosexualidade na Idade Media”, abofé que boa parte das persoas alí reunidas traerían á súa mente algún tipo de tortura inquisitorial. Con toda probabilidade, verían un facho a piques de acender unha pía de leña seca baixo os pés duns condenados. E cómpre comezarmos rompendo desde xa con ese tópico.

Como teñen demostrado rigorosas investigacións realizadas desde a década de 80, son moi poucos –tanto cualitativa como cuantitativamente– os casos documentados, nesta ben longa etapa histórica, de torturas a varóns ou a mulleres por ese motivo. Como sentenciou John Boswell con certo sarcasmo, “moitas das minorías europeas padeceron máis durante a ‘Renacenza’ que durante os ‘Tempos Escuros’”. No entanto, a imaxe tópica segue aí, ben afincada como un prexuízo inexpugnábel, e non só para o caso da homosexualidade; así nolo demostra por exemplo o uso figurado do adxectivo medieval como sinónimo de ‘intolerante’, ‘opresor’ etc. Como lle canta Lily Allen a un homófobo no seu tema “Fuck you”: “Your point of view is medieval”.

O citado John Boswell é o autor de dúas obras que son verdadeiros alicerces do estudo da homosexualidade na antigüidade clásica e, de forma máis singular, na Idade Media. Trátase de Christianity, Social Tolerance and Homosexuality. Gay People in Western Europe from the Beggining of the Christian Era to the Fourteenth Century e o seu inxente traballo póstumo Same-Sex Unions in Premodern Europe. Hai traducións para o español de ambos os libros, mais están esgotadas desde hai anos.

No primeiro destes volumes, o que foi profesor de historia medieval na Universidade de Yale debrúzase cunha ollada limpa sobre o período que vai estudar e tenta xuntar o maior número posíbel de pezas que lle permitan compor un puzzle amplo e con suficiente profundidade de campo. O esforzo que el mesmo invoca é o da obxectividade. Subliña que o seu labor como historiador non é eloxiar nin culpar, senón “to record and explain”, rexistrar e explicar, mais que se alguén considera que o seu é un posicionamento partidario é porque se puxo como meta fuxir das actitudes negativas contra a homosexualidade que lle son coetáneas.

Boswell evita a proxección dos prexuízos actuais e resetea as fontes documentais, para volver lelas como quen parte de cero, co cal obtén uns resultados verdadeiramente abraiantes. Até onde eu coñezo, os seus traballos poden ser matizados nalgúns aspectos, mais non están superados por ninguén.

Ao historiar o prexuízo anti homosexual, que para el é un caso moi acaído para estudar a evolución da intolerancia en xeral, quítalle o seu verniz de naturalidade e intemporalidade e devólveo como resultado dun proceso social e –redundemos as veces que for necesario nesta familia léxica– histórico. Non é estraño que, malia achegaren outras conclusións, os seus estudos fosen recibidos con profundo entusiasmo por Michel Foucault, quen, a partir doutras fontes documentais, xa tentara xeneralizar unha Histoire de la sexualité, que marcou un punto de inflexión nesta liña de investigación.

É unha mágoa que nin John Boswell nin Michel Foucault consultasen para estas súas pesquisas o corpus cancioneiril galego-portugués medieval. Non o digo por ningún estraño chauvinismo, que tantas veces se nos achaca se quixermos simplemente lembrar que Galiza existe no mapa e ten historia. De feito, é innegábel que este reino é o centro produtor (así como creador e irradiador de modelos) dun dos maiores tesouros documentais e literarios da Idade Media. Algúns destes textos depárannos sorpresas que nos obrigan a repensar e revisar tamén as conclusións a que chegaron investigadores como os citados.

Os documentos para estudar as relacións sexoafectivas son eminentemente literarios. No caso galego-portugués medieval, unha fonte privilexiábel de coñecemento son as sátiras que, a través do riso, ofrecen un mapa máis verosímil da realidade social que as previsíbeis e ben comportadas cantigas de amor ou –salvando algunhas excepcións– as de amigo. Dentro do corpus que chegou até nós rexistramos máis de 80 composicións onde existe algunha referencia literal ou (sobre todo) equívoca a relacións íntimas entre mulleres ou entre homes. Non falamos, pois, dun tema secundario nin marxinal.

Ás veces, a súa aparición é tan chocante que mesmo algúns editores se forzaron en interpretar o que aparece nos manuscritos de forma diferente ao que estes nos din. Reparemos, por exemplo, neste texto de Pero da Ponte, un compositor áulico que se supón de orixe galega:

Dom Tisso Pérez, queria hoj’ eu
seer guardado do trebelho seu
e er doar-lh’ o batom que fui meu;
mais nom me poss’ a seu jogo quitar,
e, Tisso Pérez, que demo mi o deu,
por sempre migo querer trebelhar?

De trebelhar mi há el gram sabor
e eu pesar, nunca vistes maior:
ca nom dórmio de noite com pavor,
ca me trebelha sempre ao lũar.
[Que] demo o fezo tam trebelhador,
por sempre migo querer trebelhar?

Cada que pode, mal me trebelhou,
e eu por en já mi assanhando vou
de seu trebelho mao, que vezou
com que me vem cada noit’ espertar,
e Tisso Pérez, demo mi o mostrou,
por sempre migo querer trebelhar?
Os cancioneiros son clarísimos no segundo verso: “guardado”, cun o final ben redondo e nítido. Porén, até as edicións de Saverio Panunzio e Graça Videira Lopes, transcribiuse como “guardada”, para así evitar a lectura declaradamente homosexual desta composición, aparentemente insólita e única.

Manuel Rodrigues Lapa resistiuse a esta edición e no seu monumental volume Cantigas d’escarnho e de maldizer dos cancioneiros medievais galego-portugueses feminizaba a voz que se queixa nestes versos. Aínda optando por “guardada”, Lapa anotou: “Cantiga de sentido confuso e que admite duas interpretações: uma que desabona a compostura moral do grande escritor galego, por no-lo mostrar muito à vontade nos seus vícios de pederasta, que também lhe serviam de tema, como se vê em outras composições; outra que consiste em vermos nela uma cantiga de mulher, a qual se queixa da insistência de certo Fulano em se servir dela, a seu pesar.” É rechamante que o profesor da Anadia privilexie na súa lectura unha interpretación que non escolle á hora de editar o texto.

Xa coa composición restituída, entendeuse como unha sátira contra a homosexualidade, en concreto de Tisso Pérez, que se nos nomea claramente, ben ao contrario da mesura prescrita para os outros xéneros. Mais se lermos os versos na súa literalidade, veremos que non é así. Non se lle recrimina a Tisso Pérez en ningún momento que goste de homes. O que se lle afea é, como sinalou Paulo Roberto Sodré, “a luxúria compulsiva, o desejo obcecado, o ‘trebelho’ incómodo”. Aínda nas palabras deste profesor brasileiro, “se há ensinamento aí, talvez seja o de que Tisso Pérez aprenda a dosar seus impulsos ao luar, exercitando-se melhor na prática amorosa e agradando o queixoso e sanhudo amante”. O motivo da burla, pois, non é que se deiten dous homes, senón a insistencia e o abuso. Se se ler “guardada” en troca de “guardado”, non se precisarían maiores explicacións.

É posíbel que Pero da Ponte sinalase aquí, a través do xogo trobadoresco, un episodio biográfico coñecido na Corte? Ou trátase máis ben dun maldizer aposto; isto é, colocado na boca doutra persoa, que sería a escarnecida? Para a semana trataremos sobre isto porque, como dicía liñas arriba, esta composición non é tan insólita como parece.

12 de set. de 2010

Confusos habitantes na sombra

Este poema dedícallo Eduardo Blanco Amor a Ángel Chamarro, con quen mantivo unha profunda relación afectiva sendo el xa septuaxenario. Está datado en xaneiro de 1968, pouco despois de ambos se coñeceren. Tómoo da edición da poesía amatoria do autor de Auria que realizou Luis Pérez Rodríguez baixo o nome de Ars Amandi:

EL ÁNGEL QUE NO SABÍA DE SÍ

¿De dónde me llegabas, misterioso,
hasta mi soledad, ya resignada,
anhelante de amor y receloso?

- Apenas tu mirada en mi mirada
y ya supimos, sin saberlo cierto,
que era inútil rehuir la suerte echada.

- Confusos habitantes en la sombra,
con lenguaje del tacto, ávido, incierto,
mi sangre te presiente y no se asombra.

- A través de tu gracia adolescente
siento tu voz que me proclama y nombra
buscándome, exclusivo, entre la gente.

- ¡De pronto vi quién eras...! ¡He palpado
tus alas escondidas, y en la frente
entreví tu fulgor sobresaltado.
- Llevándome hacia ti, te me confiaste,
puesto que a mí llegabas desconfiado,
y me diste lo mismo que tomaste:
La propia soledad de tu desvío
en un mundo distinto al que dejaste,
en el amor buscando tu albedrío.

De tu bien y tu mal ya prisionero
me quedo, en ti como alma sosegada:
portador de la Gracia que me es dada,
¡ángel extraviado y misionero!

10 de set. de 2010

Collerei algo de abrigo e alí estarei

"Tola atrás de ti", de María Xosé Silvar coa banda Sés, foi o tema gañador da última (e oxalá non derradeira) edición do A polo ghit. Cantade e bailade!

8 de set. de 2010

Libros en galego nos aeroportos

Un amigo envioume unha mensaxe o domingo ao mediodía. Acababa de ver o libro En castellano no hay problema na estante dos "máis vendidos" na libraría do aeroporto de Lavacolla. A min estrañoume moito, sobre todo porque non lembraba que estivesen á venda obras en galego en ningunha das tres terminais que temos en Galiza.

Na realidade, é que case nin recordo tampouco nestes lugares volumes de temática galega ou traducións ao castelán ou ao inglés de libros da nosa literatura. Cun pouco de fortuna, sei que se pode encontrar algún título de Manuel Rivas, Suso de Toro ou Domingo Villar en castelán, dentro das súas respectivas coleccións, mais non cun espazo singular nin salientando que son obras de autores galegos. Das versións destes escritores en inglés, nin rastro. Tampouco se pode achar a Anthology of Galician Literature, que tería aquí todo o sentido para a súa distribución protagónica.

Mais o meu amigo abofé que tiña razón no seu aviso:


Non sei desde cando nin por obra de quen, mais como mínimo no aeroporto de Santiago agora si se poden encontrar libros escritos no idioma de Galiza. Ademais, esta foto dáme a alegría de saber que En castellano no hay problema está agora mesmo entre os máis demandados. Tal inquietude social por coñecer o reverso da propaganda da Xunta sobre o que lle está a pasar ao noso idioma proporcióname tamén máis unha razón para a esperanza, entre tantas más noticias como as que se acumulan nos últimos tempos.

7 de set. de 2010

Galiza é o galego


Se clicades na imaxe de arriba, iredes a unha páxina onde se recollen adhesións a un manifesto en defensa dos medios de comunicación no noso idioma. Anímovos a que poñades aí a vosa sinatura virtual.

Por outra banda, déixovos tamén aquí unha pedagóxica presentación sobre por que é plenamente legal continuar a ministrar as aulas en galego, con independencia do que diga o decretazo:
presentacion

Adiante con todas as iniciativas que existan en defensa do noso! Ánimo e forza, que de nós depende!

6 de set. de 2010

A desaparición de medios de comunicación en galego

Esta semana o artigo en Galicia Hoxe tiña que tratar sobre un dos asuntos de máis preocupante actualidade para a nosa lingua e, tamén, para a liberdade de expresión e información de quen queremos seguir exercendo como galegos:

Punto de inflexión
A desaparición de medios de comunicación en galego


Hai xusto tres anos, os últimos días de agosto de 2007, Iria Taibo, a secretaria xeral da Mesa pola Normalización Lingüística, e quen isto subscribe, como presidente desta mesma entidade, realizamos varios encontros formais con entidades que actúan na normalización do éuscaro. Nunha apretada axenda, mantivemos diversas entrevistas de traballo cos responsábeis de proxectos en Kontseilua, o Consello de Organismos Sociais do Euskara, e tamén con algúns medios de comunicación que teñen esta milenaria lingua como ferramenta e vehículo. Martxelo Otamendi, director de Berria e do inxustamente desaparecido Egunkaria, guiounos unha desas tardes pola ampla redacción dese diario. Explicounos as serísimas dificultades polas que pasaron, o seu funcionamento no día a día e tamén algunhas das expectativas que tiñan cara ao futuro.

Cando saímos da xuntanza, Iria e eu conversamos sobre o que alí viramos e fixemos algunhas contas. Parecíanos moi claro. Traballaba máis xente na redacción dese único diario en éuscaro que a suma de todos os xornalistas que estaban en nómina de todos os medios de comunicación en galego. Nas nosas contas feitas rápido nun pano de papel incluiamos a ollo mesmo os servizos informativos da CRTVG, que xa é dicir. Se nalgún punto nos erramos e non son máis, non teño dúbida de que son case os mesmos.

Para se dar esa situación en Euskal Herria conxúganse varios factores. Por unha banda, unha sociedade cunha consciencia moitísimo máis asentada que aquí de que cómpre apoiar os proxectos que se desenvolven en favor da cultura propia. Penso que non se debe reducir tampouco a importancia dunha renda per cápita máis elevada, que permite que sexan factíbeis algúns proxectos por subscrición popular que aquí semellan inimaxinábeis.

Mais a diferenza crucial entre un e outro país é a existencia aló dunha política activa de fomento da lingua desde as institucións, que pasa tamén por ir consolidando un espazo propio de comunicación. Non me refiro unicamente ás accións que se poden desenvolver desde os gobernos autonómicos, senón tamén desde as deputacións e os concellos. Por seguir con comparacións para a reflexión, hai concellos con tantos habitantes como ten aquí Santa Uxía de Ribeira que contan cun orzamento para a normalización lingüística que é superior á suma do que destinan a este obxectivo as catro deputacións e as sete cidades galegas. Debo subliñar que é superior tanto en termos absolutos como porcentuais. Posto que hai persoas con sensibilidade declarada pola lingua e o país nestas nosas institucións, talvez vaia sendo tempo de que realicen unha mudanza profunda da política lingüística, que sirva tamén para defender desde unha acción institucional vigorosa o que está a destruír, cal Atila, o actual Goberno galego (que pouco lle acae este adxectivo de “galego”, verdade?).

Como nun dominó

A Nosa Terra está na biblioteca do Congreso dos Estados Unidos, que mantén vivas catro subscricións desde 1979, mais a Xunta e o Parlamento galego cancelaron as súas nada máis estrear Alberto Núñez Feijóo a Presidencia de Galiza”. Estas declaracións realizounas esta mesma semana en varios medios de comunicación Afonso Eiré, presidente e conselleiro delegado do grupo editor do desaparecido (mais resucitábel) semanario.

O feche da edición impresa d’A Nosa Terra súmase á desaparición neste mesmo ano 2010 dos xornais electrónicos GzNación e Vieiros, este último con quince longos anos de experiencia ás súas costas. Outros medios como A Peneira encóntranse tamén ao borde do precipicio. Trátase en todos os casos de problemas económicos, ante os cales a Xunta actuou coa desatención máis absoluta.

Si, talvez sexa morno de máis ao falar de “desatención”, cando na realidade a actitude da Xunta de Núñez Feijóo é dunha agresividade manifesta. Aí está o caso das subscricións que se dan de baixa da noite para a mañá (mentres se multiplican as dos medios afíns ao partido gobernante), a eliminación ou redución á mínima expresión da publicidade institucional, a discriminación nos convenios e axudas públicas, o pirateo de ideas (como lle aconteceu a Vieiros no caso A polo ghit)... Hai, en fin, un propósito claro de destrución dos medios de comunicación na nosa lingua.

Debemos sumar a esta situación de redución de cabeceiras no noso idioma a multiplicación exponencial a través da TDT de medios de comunicación en castelán. Varios deles, ademais, son portavoces dun extremismo españolista propio da época do NODO. A CRTVG, que podería ser un oasis para a nosa lingua e cultura, encóntrase, no entanto, nunha planificada depauperación gobernamental.

Respostas sociais

Así, sen tremendismos nin catastrofismos de ningunha clase, debemos recoñecer que estamos a pasar por unha situación de singular gravidade. Nunca nestes 30 anos de Estado das Autonomías o catalán ou o éuscaro pasaron por un momento semellante de desaparición, como nun dominó, de varios dos principais referentes informativos nas súas correspondentes linguas.

Mais non escribo estas liñas para queixarme nin para facermos terapia de grupo. Cómpre que estes problemas sirvan como punto de inflexión para a toma de accións colectivas. Por exemplo:

  1. Mantermos unha liña de protesta pública para que cesen as actitudes belixerantes da Xunta contra os medios de comunicación que utilizan o galego.

  2. Reclamarmos que as axudas para o uso da lingua propia que convoca anualmente o Goberno galego sirvan para ese fin.

  3. Demandarmos a todas as institucións (tamén concellos e deputacións) que revisen a súa política lingüística, dotándoa de maior forza e acción social.

  4. Individualmente, darlle soporte aos medios de comunicación que utilizan o noso idioma: subscribíndonos, dándolles visitas na rede, difundíndoos...
Eu, a partir de agora, vou preguntar nas cafetarías e nos restaurantes se teñen por aí o Galicia Hoxe. Xa sei que un gran non fai graneiro, mais...

5 de set. de 2010

Baixo as uñas

Catálogo de velenos é a obra coa que Marilar Aleixandre, máis coñecida como narradora, gañou o XVIII Premio Esquío. Pilar Pallarés asina un epílogo onde reflexiona sobre as relacións nai/filla que centran eses versos:
Como unha Esther Greenwood nos seus máximos momentos de lucidez, mesmo antes de ficar detida no ar enrarecido do seu "sino de cristal". Só que agora esa voz que nos lembra a personaxe de Sylvia Plath non se enxerga a si própria no futuro, atrapada nas redes do doméstico, condenada a deixar luxar e esmagar autonomia, esforzo, intelixéncia, senón á nai-madrasta, á xoven á que pouco a pouco lle mudou o soño en pesadelo: a que se vinga de quen lle é máis semellante querendo enredá-la no mesmo círculo de horrores e derrotas, ainda que t[a]mén desexaria libertá-la. (...)

A literatura e o cine falan sempre dun fillo que procura o pai -"Convén que un seipa quen é seu pai", advirte o Coro ao Don Hamlet cunqueiriano-. Xa é menos frecuente que sexa a filla quen busque ou se interrogue sobre a nai, ainda que as luzes e as sombras dunha relazón onde se entrecruzan amor e ódio, dependéncia, crueldade e identificazón, teñan dado lugar a obras (...) dolorosas (...).

Nai e filla reencontrando-se no espello. A sublimazón da figura materna, até por parte dun certo feminismo, foi convertendo en tabu falarmos das faces escuras da relazón dunha muller coa sua nai. E porén, canta paixón e teimosia poñemos en non ser coma ela (...), que vontade de escachar o espello se me contemplo nel e encontro o pouso de amargura da ollada sua. Dese amor estrefrebado con ódio falaron máis os contos de fadas que a literatura adulta, tan ben comportada. Rencor pola madrasta que nos envelena, que é a nosa rival, a que nos clausura na casa como Cinzentas ou nos abandona nun bosque tenebroso. (...)

Os contos de fadas reservan sempre un final feliz para a Cinzenta e Brancaneves -un príncipe resgata-as, un cazador compadece-se da mociña-. Pero quen salvará a madrasta? Só unha ollada adulta de muller, desde a razón e o feminismo, pode destruir o sortiléxio. Só a filla rebelde, a que fuxiu do tenebroso bosque d[o]méstico e se negou a ser igual á nai, pode romper o fado da madrasta. Salvando-se a si mesma, salva-a a ela (...).
Deixo aquí dous poemas deste libro, co convite a que vos animedes a lelo completo:

baixo as uñas

a noite antes de morreres
-ordes do médico-
cun algodonciño
mollado en acetona
borrei da uña do teu dedo pequeno
o esmalte rosa

o ano antes de morreres
eu tiña vintecinco
estaba tan ocupada
en non ser coma ti
non criar sete fillos
borrar os esmaltes
de todas as uñas
escapar ós vincallos que tenden
as cuncas de café

a noite antes o esmalte
no algodón
que o médico puidese ver
o devalar do sangue
por baixo das uñas
das caracolas brancas
última maré baleirándose no corazón

mentres a morte
agatuñaba pola cana dos ósos

o ano antes un amante
que non coñecías
(de coñecelo había disgustarte)
atendía ó balbordo que me zoaba
dentro dos caracois
pintoume na uña
do dedo pequeno
con rotulador negro
un corazón

daquela non sabía
que o teu sangue callou
nesa terra que teño baixo as uñas
que a ti debía
as pugas que agromaban que
tamén levo por baixo das uñas
restos da túa tinta
que acabaría usurpando o teu nome

non sabía que fuches ti quen me educou
contra ti mesma





reunión familiar

a primeira noite
leveite para a miña cama
e tradeáchesme
(solsticio noite e lume debandado)
non advertín que metía na cama
toda a familia

ensaiando habelencias de morcego
demostrabas trabando o meu colo
que teño o sangue azul
mentres irmáns nai e pai tías e avós
silandeiramente
circaban a cama beliscaban
o meu cu aloumiñaban
as miñas pernas

en tanto eu cabalgaba sobre ti
atravesamos espirais de lume eles
criticaban o meu cabelo desguedellado
e discutían en alta voz
se tiña un peito maior que o outro

entraches na miña casa
traendo os teus coitelos afiados
e detrás un por un
entrou a familia veleno insípido
para quedar

desde entón forman parte do mobiliario
miran con desaprobación
desde o fondo dos espellos
ou axexan baixo as sabas

familia marca do coitelo no teu brazo
pegada de terra e uñas

1 de set. de 2010

F'ardente e c'aberto

Os Elementos de gramática gallega que Marcial Valladares concluíu en 1892, ademais de achegaren información de enorme interese, teñen algúns pedazos que resultan moi engrazados. Por exemplo, cando o autor observa que as linguas mudan, "porque sólo Dios es inmutable y á que debemos ir adelante más bien que atrás, especialmente hoy que todo marcha á vapor, todo se quiere nuevo y anda la moda en todo". Por se non ficou claro, recunca máis adiante: "acerca de cuyo particular repetiremos que solo Dios es inmutable".

Valladares quere regular e limitar o uso do apóstrofo (p. ex., utilizábase en d'hoxe, d'outro, n'é, séntat'aquí, dáll'un bico, etc, rexistrando así unha maior equivalencia coa fala). A ese proposta de estandarización dedicáralle xa un traballo na Ilustración Gallega y Asturiana anos atrás.

Para este escritor polifacético que foi membro correspondente da Real Academia Española é moi importante que non se abuse deste trazo, para o cal bota man dalgún exemplo.... curioso:

Y téngase presente que con los sustantivos y adjetivos no debe hacerse uso del apóstrofo, sopena de oscurecer muchas veces lo que se trate de manifestar. (...)

Plagados estan nuestros escritos en gallego de estos abusos y los que asi escriben llegarán al extremo de tener que escribir f'ardente; c'aberto; palabras en que fuerza será cavilar un poco, para comprender que dicen fè ardente = fé ardiente; cu abèrto = culo abierto, siquiera este ejemplo último no sea de los mas finos.