De onte a hoxe. Fraga, Otero Pedrayo e o ensino en galego

Velaquí o artigo desta semana en Galicia Hoxe:

De onte a hoxe
Fraga, Otero Pedrayo e o ensino en galego

Estupor e indignación foi o que moitas persoas sentimos esta semana cando soubemos que Manuel Fraga Iribarne ía ser recoñecido co premio Ramón Otero Pedrayo. A distinción, lembrémolo, é pola (a indignación aumenta) defensa da nosa cultura.

A concesión do galardón non foi unánime, como se pretendeu vender propagandisticamente desde a Deputación de Pontevedra, xa que non contou co voto favorábel do representante nacionalista da provincia de Lugo. Todas as entidades con representación no xuri, en especial as universidades e a Real Academia Galega, deberían dar explicacións públicas deste acto de submisión política ao PP.

De todas elas, a que máis tristura e decepción provoca é a Academia, que a través do seu apoio a esta ignominiosa candidatura dá un paso atrás no camiño do prestixio que estaba a encarreirar nos últimos tempos. Eu aínda confío en que saiban emendar este grave erro.

O disparate é inmenso. Obsérvese que, por exemplo, os estudos da Academia Galega sinalan que a maior perda de falantes de toda a nosa milenaria historia se produciu durante os mandatos autonómicos de Manuel Fraga Iribarne. Como ese non parece moito mérito, argumentouse o recoñecemento pola contribución do ex ministro franquista á aprobación da Lei de normalización lingüística. Mais a realidade, testana, contradí de novo a propaganda.

Esta lei aprobouse por unanimidade no noso Parlamento, despois das propostas nacionalistas para que se desenvolvese aquí o Estatuto de Autonomía do mesmo xeito que se estaba a facer noutras latitudes con lingua propia diferente do español. Ademais, aínda que dea vergoña ter que advertilo, daquela aínda faltaban seis anos para que Manuel Fraga quixese conseguir a presidencia do Goberno galego; neses momentos, desempañaba o cargo Xerardo Fernández Albor.

Parece que o representante da RAG neste xuri matizou que o voto por Fraga Iribarne foi debido a que este presidente aprobou o Plan xeral de normalización da lingua galega. Isto é verdade, tan verdade como que Fraga apoia con entusiasmo agora mesmo, para todos os que queiran ouvilo, aos que, dentro do seu partido, mexan enriba da nosa lingua e do propio Plan.

Vaiamos de novo á fonte limpa e recordemos que:

a) O Plan foi impulsado polas propostas nacionalistas no Parlamento, sobre as cales se pode achar información ben concreta no libro De fala a lingua: un proceso inacabado, de Pilar García Negro.

b) Que o Plan se aproba por unanimidade na cámara do Hórreo: é un éxito dos tres partidos políticos.

c) Que se realizou unha forte campaña social, en que participaron centos de entidades, para que se impulsase o Plan e este fose aberto, participativo e, sobre todo, que se elaborase para ser aplicado, non para durmir o sono dos xustos. Sen esta acción cidadá, hai moitos aspectos favorábeis ao galego que hoxe recolle este documento parlamentar que de ningún xeito figurarían.

d) No tempo transcorrido desde que se aprobou o Plan –setembro de 2004– até que Manuel Fraga Iribarne tivo que abandonar o poder –xullo de 2005–, nin unha soa medida foi aplicada. En dez meses nin unha medida! Nin a máis pequeniña e menos representativa dos varios centos que aí se incluían! Iso si que é merecedor dun galardón!

O insulto á memoria de Ramón Otero Pedrayo aínda se amplifica cando traemos á acordanza algunhas anécdotas biográficas que compartiron o autor d’Os camiños da vida e o presidente fundador do PP. Cito a ese respecto un ilustrativo extracto do artigo “Don Ramón e Fraga”, que esta semana pasada publicou Xosé Ramón Ermida Meilán no xornal electrónico Terra e Tempo dixital:

“Don Ramón, o de verdade, volve a compartir, ironías do destino, espazo con Fraga, reunidos de novo por un galego á española, esta vez Louzán de Ribadumia, hai 52 anos anos, Lobo Montero, o xeneral franquista parente do Caudillo. Era 1958, o Centro Galego de Madrid conmemoraba o matrimonio de Rosalía e Murguía, alí naquela toupeira de franquistas, o de Trasalba en galego falou de Rosalía nun discurso cargado de patriotismo, onde a cada frase facíase presente Castelao. O acto fechouno Manuel Fraga enfurecido coa intervención de Don Ramón, non atinando o Ministro de Franco a dicir máis que estas frases: ‘Ahora cada uno a lo suyo. Desde que en España manda nuestro invicto Caudillo, en Galicia ya no existen viudas de vivos ni muertos’. A intervención deste comezou a ser patexada, primeiro por Bautista Álvarez, despois por outros membros de Brais Pinto presentes, tamén por Ben-Cho-Shey. Non quedaba outra que patexar, que protestar, que confrontar. Aquilo non quedou en pataleta, seguiu e tomou forma na terra e no tempo.”

Só nos queda un posíbel argumento para poder comprender a concesión do galardón a Fraga, que é aquel dito de “outros virán que bo me farán”, por contraposición entre a política cultural e educativa dos seus mandatos e o desastre do que é principal expoñente o mal chamado decreto de plurilingüismo. No entanto, o certo é que calquera adianto que conseguiu a lingua galega entre 1990 e 2005 non foi grazas á presidencia autonómica do actual senador residente en Madrid, senón a pesar del.

Podemos sinalar que as tácticas de Fraga e de Núñez Feijóo para terminar co galego son diferentes, mais conducen ao mesmo obxectivo. Fraga Iribarne apostou máis pola suave decadencia, pola narcotización da vida cultural e a pax lingüística, onde poderían realizarse algunhas declaracións grandilocuentes en defensa do idioma do país sempre e cando iso non tivese consecuencia práctica ningunha. Sen todo o que aconteceu na década de 90 non sería explicábel a indefensión mediática e a desprotección xurídica coa que se encontra a nosa cultura, enorme en comparación co apuntalado neste tempo nos ámbitos catalanófono e euskaldún.

Núñez Feijóo, pola súa banda, chega á Xunta ao lombo dun PP que está á ofensiva en todo o Estado. Ademais, faino tras un goberno bipartito que si aplicou, timidamente, algunhas das medidas que os conservadores antes tamén secundaban, coa condición oculta de que nunca se executasen. Por iso, e tendo en conta os resultados estatísticos que herda de Fraga Iribarne, cunha caída en picado de falantes, o dos Peares non dubida en quitar a carauta e aplicar sen panos quentes a súa política contra o galego.

Con certeza, o mellor exemplo de todo isto encontrámolo nos modelos lingüísticos no ensino. En 1995, ante a reforma da lei orgánica de educación no Estado, Manuel Fraga vese obrigado a responder ás demandas das comunidades educativas para que se garanta un mínimo dun terzo da docencia no idioma propio. É así como xorde o decreto dese ano, que desde a Xunta se encargan de que fique en papel mollado.

En 2004, nove anos despois de se aprobar, un estudo sinalaba que o 75% dos colexios ministraban en castelán as aulas que deberían vehicularse en galego e que un de cada tres institutos tiñan en español libros de texto que, pola reducida lei de mínimos daquel entón, deberían estar en galego. As aparencias mudaron, si, e con elas tamén moitas percepcións sociais, mais non mudou o fondo da concreción dos feitos nin mudaron os obxectivos. Aínda que un día, máis tarde que cedo, lograremos terminar con esta inxustiza.

Activismo que non falte

Hoxe continúo coas reunións en Palma, cunha axenda tan apretada como interesante, con varias entrevistas para medios de comunicación, encontros con maior profundidade coa Obra Cultural Balear, con diferentes axentes de dinamización da cultura propia en Mallorca e co PSM.

A respecto do eco mediático desta visita, querería sinalar que tiven unha entrevista en directo de máis de dez minutos na radio pública autonómica. Algo que, desde que Alberto Núñez Feijóo chegou á presidencia da Xunta, non tivo na TVG nin na Radio Galega ningún portavoz da Mesa nin de Queremos Galego, a pesar de seren movementos cun respaldo social contrastado. A única excepción (e da maneira xa coñecida) foi hai un ano no programa Foro Alberto. Ou era Foro Aberto?

Por outra banda, desde A Mesa exixímoslle onte publicamente á Deputación de Pontevedra explicacións e responsabilidades sobre a circular que arriba se reproduce. Outro paso máis contra o galego que debemos divulgar entre a sociedade e obrigar a que dean marcha atrás.

Non esquezades que unha forma moi xeitosa de activismo para conseguirmos os nosos obxectivos é o Circo da Lingua, mañá en Soutomaior!

Por que participar na manifestación do 18 de outubro?

Velaquí o artigo desta semana en Galicia Hoxe:

Razóns para nos movermos
Por que participar na manifestación do 18 de outubro?

A Mesa pola Normalización Lingüística impulsou a creación da plataforma Queremos Galego como forma de coordinar e sumar esforzos das diferentes entidades dispostas a defender o idioma que nos une como galegas e como galegos. O éxito da iniciativa está á vista, a xulgar polos apoios recibidos e polo movemento existente nas rúas. Así e todo, cómpre un esforzo final para que a mobilización do vindeiro domingo sexa, sen hipérboles nin empachos retóricos, un fito significativo na historia da recuperación da lingua galega.

Motivos para nos manifestarmos hainos como nunca se viu nestes 30 anos de etapa autonómica. Sabemos que quen está contra o galego ten poder institucional, económico e mediático, cunha capacidade enorme para lle daren a volta á realidade ao seu antollo e venderen o mundo ao revés. Mais tamén debemos lembrar que o que reivindicamos é poder utilizar e transmitir a nosa lingua, un dereito básico que inxustamente se nos nega. “Temos a razón e dicimos a verdade”, como exclamaba a semana pasada Xabier P. Docampo.

A manifestación do 18 de outubro será tamén punto de partida para novas propostas lanzadas desde a plataforma Queremos Galego. Unha das máis importantes é o impulso dunha iniciativa lexislativa popular pola garantía dos dereitos lingüísticos, para demostrarmos que existe unha presión social que defende unha verdadeira convivencia e liberdade idiomática, de relevo tanto do punto de vista cualitativo e do cuantitativo.

Coa iniciativa lexislativa manterase viva, a través dunha formulación concreta e en positivo, a resposta aos ataques contra a nosa lingua por parte do goberno de Alberto Núñez Feijóo.

Garantía de dereitos

Na exposición de motivos, esta iniciativa lexislativa comeza lembrando o mandado do artigo 5 do Estatuto de Autonomía de Galiza, que recoñece que “a lingua propia de Galiza é o galego”. Conxugo o verbo recoñecer, porque é evidente que o galego era xa a lingua propia do noso país antes de que ningunha norma legal o ditase. Era o propio da nación mesmo cando censuraban ou queimaban libros neste idioma ou cando nas administracións non se permitía entregar formularios nel escritos.

Este mesmo artigo do Estatuto ten outra epígrafe máis que tamén é inasumíbel hoxe para a actual dirección do PP. A lei orgánica considera que, para facer efectivo o dereito a “coñecer e usar” o castelán e o galego, “os poderes públicos de Galiza garantirán o uso normal e oficial dos dous idiomas e potenciarán o emprego do galego en todos os planos da vida pública, cultural e informativa, e disporán os medios necesarios para facilitar o seu coñecemento”, acadando así que ninguén sexa “discriminado por causa da lingua”.

Hai que potenciar o uso do galego, di o Estatuto en vigor. Porque é a lingua propia e porque é unha lingua discriminada desde hai séculos. Porque unha persoa só pode escoller entre dous idiomas se existe igualdade de coñecemento e nas condicións sociais á hora de realizar a escolla. Abonda con ter ollos na cara para constatar que entre galego e castelán o que existe é un desequilibro inmenso onde a parte feble é sen matices a do idioma natural de Galiza. Como expresa a iniciativa lexislativa de Queremos Galego, “a liberdade das persoas que integran a sociedade galega só poderá ser efectiva cando o Poder Público dispoña os medios no sistema educativo para que todos e todas coñezan axeitadamente o galego e a Administración estea en condicións de dispensar os seus servizos na nosa lingua”.

Propostas concretas

Nas tres décadas que leva o Estatuto en vigor, non se deron corrixido estas desigualdades, que poderían paliarse cun marco legal máis claro, onde se estabelecese a plena oficialidade do galego, como un dereito e un deber xurídico, igual que o é o español. Mais nunca nestes anos se dera unha situación de chulería e prepotencia galegófoba como a que protagonizan día tras día Alberto Núñez Feijóo, Alfonso Rueda, Rafael Louzán, Carlos Negreira, Pilar Farjas, Jesús Vázquez Abad, Corina Porro, Pedro Arias, Ignacio López Chaves, Roberto Varela e todos esoutros dirixentes ou gobernantes do PP que pasarán á historia como adaís do racismo lingüístico e como enterradores frustrados da lingua galega.

Para movermos a situación, a plataforma Queremos Galego achega a través da súa iniciativa lexislativa unha serie de medidas básicas. Todas elas se basean nos consensos existentes que o PP se nega a aplicar: o Estatuto, a Lei de normalización lingüística, a Carta europea das linguas rexionais ou minoritarias e o Plan xeral de normalización da lingua galega. Velaquí esas propostas, que se aspira a converter en norma legal:

1) O Goberno galego, en cumprimento da obriga estabelecida no artigo 5 do Estatuto de Autonomía, fará plenamente efectivos os dereitos das galegas e dos galegos a utilizaren o idioma propio do país.

2) O Goberno galego garantirá que toda a sinaléctica, información e documentación administrativa que reciban os cidadáns e as cidadás en todos os ámbitos administrativos da Xunta, ou en calquera ámbito participado por ela, incluídas todas aquelas entidades xurídicas que prestan servizos dependentes daquela, estean en galego.

3) O Goberno galego garantirá que todos os seus servizos, e os de calquera entidade participada por el, incluídas todas aquelas que os prestan dependendo da Xunta, serán prestados en galego a todos os cidadáns e cidadás. O persoal das entidades dependentes da Xunta ha tomar a iniciativa dirixíndose e manténdose en galego cara ao público, coa excepción daquelas ou daqueles que soliciten seren atendidos en castelán. Así mesmo, todos os cargos públicos e os dos organismos e entes autonómicos, sociedades públicas e institucións dela dependentes farán uso público, tanto oral como escrito, de xeito sistemático, da lingua galega no desempeño da súa responsabilidade.

4) O Goberno galego garantirá que o dereito a usar e recibir información, documentación etc na lingua propia do país non supoña ningún tipo de discriminación, demora na prestación do servizo ou deturpación lingüística por parte da Administración galega ou os seus representantes.

5) O Goberno galego adoptará as medidas necesarias para garantir o dereito a recibir o ensino en galego por parte de todo o alumnado ao menos nun 50% do horario escolar en cada curso en todas as etapas educativas, de acordo co sinalado no Plan xeral de normalización da lingua galega.

Eses son os horizontes cara aos que imos na manifestación do vindeiro 18 de outubro. Sen derrotismos nin autoenganos, coa firme vontade de gañar o futuro. Lembrando que, se nós non nos movemos en defensa da nosa lingua, ninguén o fará por nós.

Disque non sei ler en castelán

Non sei se escoitastes as necias declaracións de Rafael Louzán, presidente da Deputación de Pontevedra, explicando que me agasallou, dentro dos habituais presentes institucionais, algún libro bilingüe, para ver se así os da Mesa lemos tamén en castelán.

Que altura na oratoria, verdade? Son os mesmos prexuízos resesos de sempre, de novo insinuados por alguén con tanto poder como autoodio: que as persoas que defendemos o galego somos cabezas de cemento, que temos un narcisismo doentío cara ao noso idioma e que nos fechamos nel, que odiamos o castelán, que non somos capaces de ler algo que non estea na nosa lingua...

Hoxe replicámoslle desde A Mesa cun comunicado. Mais estas políticas de odio contra a nosa lingua deben ter, sobre todo, resposta na mobilización da rúa. O vindeiro 18 de outubro, todas e todos a Compostela!

Na TVG

Por certo, esta é a ligazón da noticia tal e como saíu onte na TVG. Había meses que a asociación non tiña eco de ningún xeito na televisión pública de Galiza, agora tan tristemente manipulada.

Quen é quen no caso Gürtel en Galiza?

Este é o título dunha información ben clariña que asina o xornalista Manuel Vilas n'A Nosa Terra. Agradécese a exposición divulgativa, porque os poderosos imputados e afectados por este escándalo tentarán confundir todo o posíbel.

Xornal tamén achega o seguinte clariño cronograma dos vínculos galegos do Gürtel (clica sobre el para o ampliares):

Entrementres, a TVG mantense na súa liña de silenciar a corrupción do PP e, cando resultaría xa demasiado evidente, opta por manipular.