Poesía sobre lingua (7): "Soneto a Xosefa Baamonde García"

Após a morte do ditador Francisco Franco, a lingua galega tardou máis tempo en ser recoñecida como legal que o PCE, a masonaría ou outros elementos que se consideran simbólicos da Transición. Non só iso. Mesmo cando xa se dicía que era oficial tamén había ataques serios contra a posibilidade do seu uso no ensino, na Administración ou nos medios. Nada que nos poida sorprender, pois aínda hoxe a declaración solemne da súa oficialidade está lonxe de se verificar na práctica.

Un dos exemplos paradigmáticos de como se produciu a acollida do idioma galego no réxime do 78 foi a cantidade de docentes que comezaron a recibir sancións polo feito de daren as aulas nesta lingua. Foi unha "represión democrática" que aínda está moi pouco estudada.

Manuel María escribiu un soneto en 1981 a unha destas mestras, a profesora no colexio de Dices, en Rois, Xosefa Baamonde García. En xaneiro dese ano suspendérona provisoriamente de emprego e parcialmente de soldo, co perigo de poder perder de xeito definitivo o seu traballo. O feito de que continuase a falar en galego a pesar do aviso da Inspección foi considerado como "inflexibilidad". Porén, o seu exemplo firme e as intensas mobilizacións sociais por parte do nacionalismo galego (coa incomprensión e ás veces aberta hostilidade dos partidos estatais, tamén dos considerados "de esquerdas") impediron que a represalia continuase.

Velaquí o poema, un testemuño moi valioso de onde vimos, de por que estamos como estamos e das forzas que debemos coller para darmos mudado o futuro:

Soneto a Xosefa Baamonde García

Pepa Baamonde, mestra valerosa,
semente escolmada, espello fiel,
recolleita de luz, fondo ronsel,
labarada incontíbel e poderosa.

Bandeira estremecida, fala nosa
feita de terra, orballo, lume e mel,
música, sudes, pobreza e caravel,
recendente e perfecta como a rosa.

Ti defende sempre a nosa herencia:
este idioma negado e perseguido
por séculos de odio e impotencia.

Pese ao medo, á agresión, á violencia:
ningún colonizador, ningún vendido
nos borrarán a lingua e a conciencia!